Musa n°56 - Winter 2018

   
 

  • Een kado van 400 jaar oud voor de bibliotheek
De bibliotheek van Plantentuin Meise kreeg de eer om een exemplaar van het Cruydeboeck, een uitgave van 1618, van Rembert Dodoens in ontvangst te nemen. Rika Carnewal en Ellena Franquet kozen onze instelling om dit kostbare werk te doneren. Ze erfden het boek van hun vader en grootvader. Deze gift verrijkt de waarde van de al belangrijke verzameling boeken die de Plantentuin bezit van deze mechelse botanist en dokter uit de 16e eeuw. Het 400 jaar oude boek is in perfecte staat en wordt nu bewaard bij de meer dan twintig andere edities van de werken van Dodoens die de Plantentuin bezit. Onze bezoekers konden een jaar geleden enkele van deze edities bewonderen tijdens het evenement dat de tuin organiseerde naar aanleiding van de 500ste verjaardag van de geboorte van Dodoens.


  (c) Maarten Strack Van Schijndel
  • Koffiefamilie: Plantentuin ontdekt zes nieuwe plantensoorten op Madagaskar
Madagaskar is een biologisch schatteneiland. Veel planten- en diersoorten zijn er endemisch, d.w.z. ze komen enkel en alleen op dit eiland voor. Dit geldt voor 95% van de ca. 11.000 soorten bloemplanten die er groeien. Ter vergelijking, in België komen ongeveer 1350 soorten voor, waarvan geen enkele endemisch is.

De koffiefamilie is één van de grootste families bloemplanten op Madagaskar. Binnen deze familie zijn nog veel nieuwe soorten te ontdekken. Het ontdekken en beschrijven van nieuwe soorten en de naamgeving ervan is het werk van een taxonoom.

Na lange studie en veel veldwerk (het inzamelen van plantenmateriaal) beschreven wetenschappers van Plantentuin Meise, o.l.v. Dr. Petra De Block, dit jaar zes nieuwe Malagassische soorten, gegroepeerd in vier nieuwe plantengeslachten: Exallosperma, Helictosperma, Pseudocoptosperma en Tulearia. Het ongewone aan de vier nieuwe genera is dat ze enkel voorkomen in droge vegetatietypes (bos en struikgewas) in het westen van Madagaskar waar de planten zich hebben moeten aanpassen aan extreme omstandigheden. Ze hebben bijzondere kenmerken, zoals sterk behaarde bloemen die hen beschermen tegen de zon en vruchten met een openingsmechanisme om de zaden op het juiste moment (regenseizoen) te laten kiemen.

Het werk van taxonomen in Madagaskar is nog lang niet ten einde. Er blijven nog veel soorten en genera te bestuderen en te beschrijven. Maar de tijd dringt; ten gevolge van landbouw, mijnbouw, enz. verdwijnt ook op Madagaskar steeds meer natuur.

 

  • 11 November, een dag om de vrede en een goede samenwerking te herdenken

Op 11 november 2018 was het precies honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog eindigde. Plantentuin Meise herdacht de vrede heel de maand lang met een kunstwerk van duizenden klaprozen die samen een gigantische vredesduif vormen – een symbool van leed, maar ook van hoop.
De klaprozen werden gemaakt uit rode dopjes van petflessen. Plantentuin Meise ontwikkelde dit uniek procédé en werkte voor de uitvoering ervan samen met verschillende verenigingen. Het Jeugdhuis van Aalst sorteerde de rode plastiek dopjes en de leerlingen van de BuSo school Sint-Franciscus in Roosdaal monteerden de gesmolten dopjes met zorg tot heuse klaprozen.
Vanop het dak van het Kasteel had je een prachtig zicht op de vredesduif .

Tijdens het weekend van 11 november organiseerde Plantentuin Meise ook het event WeDigBio!. Plantentuin Meise gaf symbolisch de Belgische herbarium specimens van de papaverfamilie (Papaveraceae) vrij op het burgerwetenschapsplatform DoeDat.
Het publiek werd uitgenodigd om samen met de medewerkers van Plantentuin Meise gegevens in te voeren van dit cultureel erfgoed.

Deze twee initiatieven maakten van 11 november voor Plantentuin Meise een dag waarop we onze fundamentele waarden zoals goede samenwerking extra in de verf konden zetten..

 

  • To be continued: science cafés!

In het kader van onze deelname aan Big Picnic - een Europese project rond voedselzekerheid - organiseerden we in 2018 zes Wetenschapscafés. Drie ervan gingen in de Plantentuin door. In mei organiseerden we het wetenschapscafé ‘Biodiversiteit en je bord’. Verschillende wetenschappers van binnen en buiten de Plantentuin wierpen een licht op het belang van (wilde) bestuivers voor onze voeding. In september werd het science café ‘Botanische tuinen en voedselzekerheid - waar is de link’ aangeboden aan onze pas afgestudeerde Plantentuingidsen. In november kwam het thema ‘Is bio beter?’ aan bod. Dit ‘reversed science café’, waarbij deelnemers de agenda mee bepaalden en experts zich mengden tussen de deelnemers, werd zeer gesmaakt door het publiek. Gezien het succes van de wetenschapscafé’s besloten we om de traditie in 2019 verder te zetten. Data en thema’s zullen in de loop van het jaar bekend gemaakt worden.

 

 (c) Archief Delhaize

  • Koffieneuzen gezocht ! 
kof.fie.neus (de; m./v.; meervoud: koffieneuzen)
1. persoon die de blend van koffie samenstelt en controleert
2. persoon die samen met de Plantentuin en CAG op zoek gaat naar materieel en immaterieel koffie-erfgoed

Plantentuin Meise, Centrum Agrarische Geschiedenis en Cera willen de geschiedenis en het erfgoed van koffie in België in kaart brengen. Alle aspecten van deze heerlijke drank komen daarbij aan bod: van de handel over het branden tot het zetten en drinken van koffie. We gaan daarvoor op zoek naar bedrijfsarchief en reclamemateriaal, maar evengoed naar vakmanschap rond koffie en uniek servies. In samenwerking met verschillende erfgoedpartners doen we een oproep naar vrijwilligers om mee dit materiële en immateriële erfgoed van koffie in kaart te brengen. Ook bereiden we een koffietentoonstelling voor die in april 2020 van start gaat.
Heb jij altijd al meer willen weten over dat dampend bakje troost en ben je gebeten door erfgoed? Stel je dan tegen uiterlijk 31 januari kandidaat als één van onze Koffieneuzen.

Voor meer informatie neem contact op met
- Femke Paulussen femke.paulussen@cagnet.be of 016/32 35 27
- Claudia Houben claudia.houben@cagnet.be of 016/37 24 47
Of surf naar : https://hetvirtueleland.be/items/show/95149.

   
 
 

  • Coniferenparcours (01.12.19 – 15.01.19)
  • Expo Het Porselein-Herbarium (20.10.18 – 19.05.19)
  • Expo Verliefd op de natuur - planten als gids (01.01.19 – 31.12.19 )
  • WinterFloridylle (27.12.18-29.12.18 & 03.01.19 - 05.01.19)
  • Wonderlijke Winteravonturen met Koning Amaryllo (01.12.18 – 25.02.19)
  • Winterparcours (16.01.19 - 20.03.19)
  • Winterbloeiers op een zondag (03.02.19)
  • Plantenpaleis, 'begrijp je kamerplant' op een zondag (03.03.19)
  • Lente met Koning Amaryllo (01.03.19 tot en met 27.05.19)
  • Expo en kunstverkoop door Kiwanis Zaventem (15-17.03.19)
  • Workshop Botanisch tekenen (30-31.03.19)

> Al onze evenementen

 
 

Wendly Cutter (CC BY 2.0)
Kenpei I (CC BY-SA 3.0)

  • De Taiwancipres
In de kijker staat de Taiwancipres (Taiwania cryptomerioides), een immergroene conifeer die behoort tot de Cipresfamilie (Cupressaceae). De Taiwancipres leefde al ten tijde van de dinosauriërs en behoort tot de reuzen van de plantenwereld, hij kan 2000 jaar oud worden en uitgroeien tot 90 meter hoogte. Ter vergelijking: het Atomium is 102m hoog.
We vinden hem terug op berghellingen tussen 1800 en 2600m in Taiwan -zoals zijn naam doet vermoeden-, het zuidwesten van China, Myanmar en Noord-Vietnam. Hij groeit het best in vochtige, zurige grond en regio’s met moessonregens en gematigde temperaturen.

Als jonge boom is deze cipres een opvallende verschijning: zijn hangende takken met prachtig blauwig-groene naalden vormen een gordijn tot op de grond. Op volwassen leeftijd ondergaat hij geleidelijk een metamorfose en groeit uit tot een woudreus met een gewelfde monumentale kroon en zeer lange horizontaal groeiende takken met glanzend donkergroene naalden. Het waardevolle en zeer duurzame hout met rode tekening werd gebruikt voor het maken van meubels, tempels en ook doodskisten, vandaar zijn bijnaam doodskistboom. Het hout bevat stoffen die ingezet kunnen worden tegen schimmels, termieten, mijten en bacteriën; extracten worden ook gebruikt in kankerbehandelingen.

Door ondoordachte exploitatie is hij een bedreigde boomsoort en op de rode lijst van het IUCN wordt hij vermeld als kwetsbaar. Daarom is er in China een volledig hakverbod.
Plantentuinen en arboreta planten wereldwijd Taiwancipressen aan ter bescherming van de soort. In de coniferencollectie van de Plantentuin vormt een groep jonge Taiwancipressen een echte eyecatcher: van ver zie je hun prachtige vorm en kleur. Deze piepjonge reuzen zijn 20 jaar oud en 7 meter hoog, ze werden geplant in 2007.

Van begin december tot midden januari staan de coniferen extra in de kijker. Bij de ingang van de Plantentuin krijg je een plan met uitgestippeld coniferenparcours.

   
 

 

  • Maak van je tuin een paradijs voor vogels

De winterperiode is een moeilijke periode voor vogels om voldoende voedsel te vinden, en nog meer in tijden van vorst. Door onze tuinvrienden te voorzien van vetrijke producten gemengd met zaden help je ze doorheen deze moeilijke periode en tegelijkertijd kan je ze van dichtbij bewonderen.
We bieden in onze Tuinwinkel een breed scala zaden aan om mezen, groenlingen en andere vinken te verwennen. Onze originele metalen houders in de vorm van een bonte specht, een uil, een winterkoninkje of boomklever maken van je tuin een echte blikvanger!.

Prijs: € 39,95 voor de metalen houders; van € 3 tot € 7 voor de zaden. .

Te koop in de Tuinwinkel

 

 

  • Houten wenskaarten

De eindejaarsperiode is het moment bij uitstek om je familie en vrienden het beste te wensen voor het nieuwe jaar. En waarom niet een mooie traditie vernieuwen en een echte kaart versturen ipv een virtuele? Nog beter, met een pop-up wenskaart in hout zal je je ontvanger echt verrassen! Nadat ze je boodschap gelezen hebben, ontdekken ze een sierlijk dier of bloemen die ze enkel dienen los te maken en te monteren om een 3D versie te verkrijgen. Mooi om je boekenkast of kerstboom mee op te smukken. In de Tuinwinkel bieden we verschillende modellen aan.

Prijs : tussen 4,25 € en 4,75 €

Te koop in de Tuinwinkel

   
   

Uitgever
Plantentuin Meise

Musa komt tot stand binnen de Afdeling Museologie en Educatie:

Voor dit nummer werden teksten aangeleverd door Petra De Block, Koen Es, Régine Fabri, Nicole Hanquart, Franck Hidvégi, Jutta Kleber, Min Pauwels, Manon Van Hoye.

Eindredacteur
Koen Es

Foto's

Plantentuin Meise.

Wilt u Musa ook ontvangen, klik hier.