|
Musa n°60 - Winter 2019 |
||||
 |
||||
|
|
Vorig jaar werden in het Plantenpaleis nieuwe infopanelen geplaatst. We ontvingen al heel wat positieve reacties, waarvoor dank. Dit jaar zetten we nog een stapje verder. Wil je weten van waar de groene thee komt die je elke morgen drinkt? Zin in een familiewedstrijdje geuren onderscheiden bij de geurpelargoniums? Al ooit aan een fossiel gevoeld? Weet je welke plant je vanilleijsje zo lekker maakt? Ruiken, voelen, een puzzelopdracht hier en daar... De wandeling door de serres wordt een actieve beleving voor gans het gezin. Kleine én ‘grote’ kinderen, er zit voor ieder een uitdaging in de nieuwe doe-elementen van het Plantenpaleis. De perfecte uitstap voor een regenachtige zondagnamiddag ! |
|||
|
|
Op zondag 24 november bezochten meer dan 1100 bezoekers onder een stralende herfstzon de Plantentuin. Ze genoten van de prachtige herfstkleuren én van een boeiend aanbod aan activiteiten in het kader van de Dag van de Wetenschap. Naar jaarlijkse gewoonte werden de bezoekers verwelkomd in het Herbariumgebouw. Daar kregen ze uitleg over het herbarium en over het belang van deze immense schatkamer voor ons wetenschappelijk onderzoek. Er werd gedemonstreerd hoe herbariumspecimens letterlijk aan de lopende band ingescand worden en zo digitaal ter beschikking gesteld wordt van wetenschappers wereldwijd. In het kader van het citizen science project DoeDat! kon de bezoeker zelf meehelpen aan de digitalisatie van herbariumspecimens. In de Botanivan, onze gezellige woonwagen, aan de ingang van het HOUTlab, kon het publiek zijn houtkennis testen met een quiz. De Botanivan was voor de gelegenheid ingericht als een mobiel laboratorium met zes stereomicroscopen. Wie voor de eerste keer van zo dichtbij naar hout keek, verbaasde zich over de schoonheid ervan. Na een bezoek aan de Botanivan, was het publiek opgewarmd om een bezoek te brengen aan het eigenlijke HOUTlab. Hier stonden onze experten paraat om het publiek verder in de wondere wereld van het hout in te leiden. Onze botanisch tekenaars lieten hen kennis maken met het tekenen van sterk uitvergrote houtstructuren. Voor velen was deze zondagnamiddag een moment vol ontdekkingen. |
|||
|
|
Een internationaal team van onderzoekers, waaronder twee van Plantentuin Meise, publiceerde een alarmerend artikel in het gerenommeerde tijdschrift Science Advances, waarin ze melden dat 31,7 % van de Afrikaanse varens en bloemplanten met uitsterven wordt bedreigd. De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe methodiek, gebaseerd op de standaardprocedures van de internationale unie voor natuurbescherming (‘International Union for Conservation of Nature’, IUCN), waarmee ze het risico op uitsterven objectief kunnen bepalen. Met deze methodiek konden ze in één keer een grote databank analyseren. Daarin staan bijna 600.000 locatie-gegevens van alle ruim 22.000 plantensoorten die voorkomen in tropisch Afrika. Door die te combineren met gedetailleerde geografische gegevens over menselijke invloeden (houtkap, landbouw, verstedelijking en mijnbouw) kon het onderzoeksteam voor elke soort het potentiële niveau van bedreiging vaststellen. De uitkomst verbaasde zelfs de onderzoekers, maar bleek bij controle eerder een conservatieve schatting dan een overdrijving te zijn. Ook werd de invloed van toekomstige klimaatsveranderingen nog niet meegenomen. De meest kwetsbare gebieden zijn te vinden in de West-Afrikaanse regenbossen, het zuidelijk deel van de Democratische Republiek Congo, Ethiopië en Centraal -Tanzania. |
|||
|
|
Bioloog Bart Van de Vijver (Plantentuin Meise) ontdekte samen met zijn collega Luc Ector (Luxembourg Institute of Science and Technology) dit jaar een nieuwe algensoort op de Crozet-archipel (Antarctica). De kleine alg kreeg de naam Microcostatus elisabethianus en werd vernoemd naar kroonprinses Elisabeth. Kiezelwieren of diatomeeën zijn microscopisch kleine algen die gekenmerkt worden door hun uitwendig schaaltje dat volledig opgebouwd is uit siliciumdioxide (SiO2), zeg maar glas. Wereldwijd zijn ze één van de meest diverse algengroepen. Ze dragen een belangrijk steentje bij in de strijd tegen de CO2-toename en zijn daarbij ook verantwoordelijk voor bijna 25% van de wereldzuurstofproductie. Kiezelwierschaaltjes hebben een zeer sierlijke tekening die uniek is voor elke soort en die het mogelijk maakt om de soorten van elkaar te onderscheiden. Het zijn vaak echte natuurlijke juweeltjes. Microcostatus elisabethianus is een kleine kiezelwier die maximaal 20 micrometer lang wordt, ongeveer 1/50ste millimeter. De nieuwe soort is voorlopig enkel waargenomen in bodemmonsters op een klein sub-Antarctisch eilandje van de Crozet-archipel in de Indische Oceaan en is tot nu toe de enige soort uit zijn groep in het hele gebied. De beschrijving van Microcostatus elisabethianus werd recent gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Plant Ecology and Evolution dat uitgegeven wordt door de Plantentuin Meise. |
|||
|
|
Plantkundige Emiel Van Rompaey (1895 - 1975) was een van de pioniers van het floristische onderzoek in België. Op initiatief van zijn zus Irma, werd halfweg de jaren tachtig een fonds opgericht in de Plantentuin, dat om de twee jaar een prijs uitreikt om het floristisch werk in ons land te belonen. De Emile Van Rompaeyprijs 2019 vond plaats op vrijdag 29 november. Anne-Laure Jacquemart en Charlotte Descamps kregen de prijs uitgereikt voor de ‘Flore écologique de Belgique’. Dit is een zeer gebruiksvriendelijke uitgave die speciaal geschreven werd voor studenten en natuurliefhebbers. De flora laat je toe om ongeveer 1800 planten (Ptéridophytes en Spermatophytes) in België te determineren. Het boek vloeit voort uit de website biologievegetale.be waar je o.a. uitleg en oefeningen om te leren determineren kan terugvinden. Het is de eerste flora in België die de nieuwe internationale classificatie volgt. Deze classificatie zorgde voor een heuse hervorming in de indeling van planten in de verschillende plantenfamilies en -soorten. |
|||
 |
||||
 |
|
|||
 |
||||
|
|
Met een maximale hoogte van 30 meter, lange geveerde bladeren en zware trossen oranjerode vruchten is de oliepalm meer dan indrukwekkend. Elaeis guineensis (olijf van Guinee) behoort tot de palmenfamilie en komt van oorsprong uit het tropisch regenwoud van West-Afrika. Van zijn derde tot 30ste levensjaar levert deze palm onvermoeibaar “vloeibaar goud”: palmolie. In de West-Afrikaanse keuken is deze olie een essentieel ingrediënt en kleurt de gerechten rood. Van chocopasta tot shampoo: palmolie wordt verwerkt in onze dagelijkse gebruiksproducten. Het belang van palmolie als biobrandstof neemt toe. Rode palmolie uit de vruchten en kleurloze palmpitolie uit de pitten leveren samen 36% van de wereldproductie plantaardige olie. Maleisië en Indonesië zijn de belangrijkste productielanden, maar er zijn ook plantages in West-Afrika, Thailand, Latijns-Amerika. Wereldwijd wordt nu al een oppervlakte van meer dan 5 keer de grootte van België voor de productie van palmolie gebruikt. Dit succesverhaal heeft zijn donkere zijde. Unieke laaglandregenwouden verdwijnen voor een monocultuur van oliepalmen. Vernieling van leefgebieden, erosie van de bodem, kinderarbeid en uitbuiting van de lokale bevolking zijn het gevolg. De oliepalm staat dan ook hoog op de agenda van ecologische organisaties. RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) is de belangrijkste instelling die werkt aan een ecologisch verantwoorde teelt van palmolie. Het Europees Parlement heeft vorig jaar alvast beslist om het gebruik van palmolie als biobrandstof niet meer toe te laten vanaf 2021. In het Plantenpaleis vind je deze prachtige palm in de kas met het tropisch regenwoud. |
|||
|
Twee prachtige boeken om onder de kerstboom te leggen ... |
||||
|
|
Dit magistrale referentiewerk, geschreven door Marcel De Cleene, laat 150 inheemse planten de revue passeren. Voor elk van deze planten krijg je een overzicht van wie wat wanneer wist (of niet wist) en waarvoor de plant door de eeuwen werd aangewend: om kwalen te genezen, om stoffen te verven, om ongedierte te bestrijden, om leer te looien, om voedsel te bewaren… Elke plant krijgt een prachtige illustratie, afkomstig van de collecties van Plantentuin Meise, waarbij men alle plantenbestanddelen en stadia van de plant kan bestuderen. Prijs : 49,90 € Te koop in de Tuinwinkel |
|||
|
|
Met trots kondigt Plantentuin Meise je de publicatie aan van de uitgave ‘Le monde des cactus – Voyages aux Amériques’ bij uitgeverij Editions Racine. De coördinatie gebeurde door Denis Diagre-Vanderpelen, onderzoeker bij Plantentuin Meise, wetenschappelijk medewerker aan de ULB en expert voor de cactusachtigen. Hij kweekt en bestudeert al meer dan 40 jaar deze groep planten. Het is een prachtig vormgegeven boek dat erom vraagt om ontdekt te worden. Snel bestellen dus! Prijs: 39,95 € Te koop in de Tuinwinkel |
|||
 |
||||
|
Uitgever Musa komt tot stand binnen de Afdeling Museologie en Educatie: Voor dit nummer werden teksten aangeleverd door Tania De Roeck, Koen Es, Franck Hidvégi, Min Pauwels, Peter Roels, Marc Sosef, Bart Van de Vijver, Manon van Hoye. Eindredacteur Foto's Plantentuin Meise. Wilt u Musa ook ontvangen, klik hier. |
||||
|
|
|
|||
