|
Musa n°72 - Winter 2022 |
||
|
|
||
|
|
Ons unieke HOUTlab geniet van een groeiende aandacht bij leerlingen en leerkrachten uit het studiegebied hout. Omdat de educatieve waarde ervan nog beter te benutten, gingen we een samenwerking aan met Woodwize, een vakgroep voor leerlingen en professionals in de houtsector. In november organiseerden we samen een kennismakingsdag voor leerkrachten van het studiegebied hout. Ongeveer 50 geïnteresseerden namen deel aan workshops en een gegidste wandeling rond het thema ‘bomen’. Ze ontdekten dat het HOUTlab een belangrijke bijdrage kan leveren aan hun lessen rond houtanatomie en -diversiteit en ze waren het erover eens dat de collectie houten voorwerpen, de displays en de interactieve opstellingen, houtanatomie en zijn technische implicaties op een ideale manier illustreren. Verder verscheen er een attractief en uitnodigend artikel in het magazine ‘Hout vasthouden mag’, een magazine voor leerlingen uit het studiegebied hout, uitgegeven door Woodwize. De pedagogisch adviseurs van Katholiek Onderwijs Vlaanderen namen het initiatief om het werk van jonge houtbewerkers in de kijker te zetten in een regelmatig wisselende tentoonstelling in het HOUTlab. Een eerste meubeltje is daar nu al te zien. Al deze activiteiten versterken de band tussen de onderwijswereld en de Plantentuin. We kijken er dan ook naar uit om in 2023 talrijke leerlingen houtbewerking in het HOUTlab te ontvangen. |
|
|
|
Naar jaarlijkse gewoonte nam de Plantentuin ook dit jaar deel aan de Dag van de Wetenschap, op zondag 27 november 2022. We kozen voor deze editie een brandend actueel thema: bomen en klimaat. Het volwassen publiek kon inschrijven voor de lezing ‘Klimaatkanaries in het bos’. Kenneth Bauters lichtte de aanwezigen in over de invloed van het veranderende klimaat op onze inheemse bomen en over de positieve invloed van bomen op het klimaat. Marc Reynders loodste een aandachtig publiek mee door onze nieuwe collectieserres. Tijdens 4 rondleidingen leerden de deelnemers meer over de klimaatslimme technologie van het serrecomplex, en over tropische planten die bedreigd worden door een veranderend klimaat. Voor het jonge publiekje (10 - 16-jarigen) was er een speurtocht met opdrachten rond bomen en klimaat in het HOUTlab. Drie jonge winnaars van de zoektocht mochten het boek 123 superslimme dingen die je moet weten over het klimaat, van Mathilda Masters en Louize Perdieus in ontvangst nemen. Dit boek is, samen met andere boeken van deze auteurs, verkrijgbaar in de Tuinwinkel. |
|
|
|
|
|
|
|
Plantentuin Meise is coördinator van het FOURCAST project gefinancierd door het Brain 2.0 programma BELSPO. Het project gaat in 2023 van start en heeft als doel het bepalen van effecten van klimaatverandering op de Belgische fauna en flora. Het samenwerkingsverband tussen Plantentuin Meise, KMI, UGent, KBIN en het INBO zal trachten de impact te bepalen van zowel recente klimaatverandering (gedurende de voorbije 150 jaar) als toekomstige veranderingen met behulp van experimenten. Hierbij zal rekening gehouden worden met versterkende effecten van stedelijke hitte-eilanden en bufferende effecten van bossen. Naast de coördinatie van dit project, zullen onderzoekers van Plantentuin Meise gebruik maken van het Belgisch herbarium om na te gaan hoe bepaalde plantenkenmerken veranderd zijn in respons op o.a. een toegenomen temperatuur en CO2 gehalte tijdens de voorbije decennia. Deze data zullen gecombineerd worden met accurate reconstructies van temperatuur en neerslag in ons verstedelijkt landschap. |
|
|
|
Het herbarium van Plantentuin Meise behoort met zijn 4 miljoen specimens tot de 15 belangrijkste herbaria ter wereld. Door deze collecties in digitale vorm ter beschikking te stellen, kunnen onderzoekers overal ter wereld gebruik maken van deze collectie. Tijdens het eerste grote digitaliseringsproject (DOE!) heeft de Plantentuin al 1,2 miljoen specimens kunnen digitaliseren, d.w.z. de hele Afrikaanse en Belgische herbariumcollectie. Hierbij deed de Plantentuin beroep op een gespecialiseerde firma die hiervoor een hightech transportbandsysteem inzette. Na dit succes heeft DOE!2, dat ook gefinancierd wordt door de Vlaamse overheid, het mogelijk gemaakt om vanaf 2018 nog eens 1,4 miljoen specimens te digitaliseren, waaronder het volledige algemene herbarium, het macro-algenherbarium en verschillende historische collecties zoals de collectie Van Heurck. De gegevens van de etiketten van al deze collecties moesten echter nog handmatig worden opgeladen in de database, (dit heet transcriberen). Dit is een reusachtige taak waaraan nog steeds het personeel van ons herbarium, maar ook vele vrijwilligers werken. Zij doen dit via het het crowdsourcing-platform DoeDat. Alle gegevens en afbeeldingen van de twee projecten, d.w.z. ongeveer 3 miljoen specimens, zijn nu beschikbaar op ons herbariumportaal en op de Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Ongeveer 1 miljoen specimens wachten nog op verdere digitalisering in de toekomst. |
|
 |
||
|
|
|
|
 |
||
|
|
Maretak of vogellijm (Viscum album) uit de Sandelhoutfamilie leeft tussen hemel en aarde op de takken van loofbomen, voornamelijk populieren, fruitbomen en lindes. De immergroene dwergheester met een maximum doormeter van één meter is in de winterperiode goed zichtbaar in de kale boomkruinen. Hij is bolrond omdat hij in alle richtingen even sterk uitgroeit. De plant is inheems in Europa (behalve in noordelijke streken), Noordwest-Afrika en West- en Centraal-Azië. Maretak is een halfparasiet: met zijn groene bladeren maakt hij zelf suikers aan en met zuigwortels steelt hij water en voedingsstoffen van zijn gastheer. Het is een trage groeier die tot 70 jaar oud kan worden, gezonde bomen ondervinden over het algemeen weinig hinder van enkele maretakken. De tweehuizige plant bloeit van februari tot mei en de witte transparante schijnbessen verschijnen op de vrouwelijke plant in oktober en zijn rijp in december. Ze bevatten een taai, slijmerig vruchtvlees. Vooral lijsters zijn er dol op, ze zorgen voor de verspreiding via onverteerde zaden of ze verwijderen de bessen van de snavel door langs de takken te vegen. In de middeleeuwen werden de bessen gekookt tot vogellijm en op lokstokken gesmeerd om vogels te vangen, vandaar de naam vogellijm. Bij de Kelten en de Germanen was de maretak een heilige plant die een belangrijke rol speelde in midwinterrituelen. Een plant die in de winter vruchten draagt en niet in de grond geworteld is, werd beschouwd als een goddelijke plant. Als geluksbrenger wordt hij nog steeds in huis opgehangen om het ongeluk (mare= nachtmerrie) af te wenden. Elkaar een kus geven onder de maretak is een aloude kersttraditie. De plant wordt in de moderne kruidengeneeskunde gebruikt als een mild bloeddrukverlagend middel en ook ingezet om de bijwerkingen van chemotherapie te verminderen. In de Tuin met Medicinale planten en in het Dahlgrenarboretum kan je deze opvallende plant met zijn lange geschiedenis van gebruiken en mythen bewonderen. |
|
|
In onze Tuinwinkel aan Ingang Keizerin Charlotte ontdek je unieke producten en planten, geïnspireerd door de natuur |
||
|
|
Onze Tuinwinkel biedt een compleet assortiment confituren en konfijten aan die je smaakpapillen zullen prikkelen. Wat dacht je van deze smaken om je ontbijt een verfijnde smaak te geven? Bosbessen met limoen, aardbeien met rozenblaadjes, abrikozen met oranjebloesem, appels met karamel en calvados, bosvruchten met violet, ananas met dadels en vanille, kweeperen met koriander, intense framboos... Callas biedt ook een reeks konfijten aan (rode uien, veenbessen, bramen en laurier...). Een geschenkdoos van 6 potten is misschien wel het ideale geschenk? Te koop in de Tuinwinkel |
|
|
|
Wacht niet langer, het is tijd voor een kalender van 2023 om het overzicht niet te verliezen en al je komende afspraken en activiteiten te noteren. In onze Tuinwinkel vind je verschillende formaten: voor aan de muur, voor op je bureau met mooie verhalen om te lezen, of met ingelegd met zaadjes om te zaaien! Kom ze snel ontdekken! Te koop in de Tuinwinkel |
|
 |
||
|
Uitgever Musa komt tot stand binnen de Afdeling Museologie en Educatie: Voor dit nummer werden teksten aangeleverd door Koen Es, Franck Hidvégi, Jutta Kleber, Frederik Leliaert, Min Pauwels, Barbara Puttemans, Filip Vandelook, Manon van Hoye. Eindredacteur Foto's Plantentuin Meise. Wil je ook graag Musa ontvangen, klik hier. |
||
|
|
||
