|
Musa n°76 - Winter 2023 |
||||
|
|
||||
|
|
Op 23 oktober 2023 werd met trots de heringerichte Amelvonnesbeek in Plantentuin Meise voorgesteld, een belangrijk moment voor het Water+Land+Schap-programma in de Groene Noordrand. Deze hermeandering zorgt voor ruimte voor natte natuur en vertraagt de waterafvoer, wat overstromingsrisico's vermindert. Het project wordt gefinancierd met Blue-Dealmiddelen en markeert de eerste uitvoering van Water+Land+Schap-projecten in Vlaanderen. De nieuwe kronkelende loop van de beek is positief voor zowel natuurliefhebbers als waterbeheerders. De Amelvonnesbeek, voorheen rechtgetrokken, is nu dubbel zo lang en kan tien keer meer water bergen. Binnenkort planten we een moerasbos aan om de natuurwaarde verder te vergroten. Dit initiatief draagt niet alleen bij aan de natuur, maar vergroot ook de buffercapaciteit bij droogte en wateroverlast, waardoor de Groene Noordrand beter bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Een filmpje van de Amelvonnebeek kan je bekijken op Youtube |
|||
|
|
Om de twee jaar wordt de Van Rompaeyprijs voor Plantkunde uitgereikt als erkenning voor een opmerkelijke bijdrage in België op het gebied van taxonomie, inventarisatie, verspreiding of bescherming van de regionale flora. Een jury van vooraanstaande botanici van het land kenden voor deze 20e editie de prijs toe aan André Fraiture, mycoloog en wetenschappelijk medewerker van Plantentuin Meise, voor zijn werk getiteld "Les Polypores de Wallonie, Tome 2: Catalogue des espèces". Dit boek, gefinancierd door de "Service Public de Wallonie Agriculture Ressources Naturelles Environnement", is het resultaat van tien jaar werk van André Fraiture in Plantentuin Meise. Het geeft een diepgaand overzicht van onze kennis van de ecologie van 174 soorten schimmels van de familie Polyporaceae aanwezig in Wallonië en 40 andere soorten aanwezig in naburige regio's en die Wallonië waarschijnlijk zullen koloniseren als gevolg van klimatologische verstoringen Een eerste verspreidingskaart van deze schimmels is ook een waardevol instrument voor toekomstige onderzoeken en inventarisaties in Wallonië. Dit wetenschappelijk werk onderscheidt zich door zijn innovatieve aard. Het lijdt geen twijfel dat dit werk interessant zal zijn voor zowel natuurkenners als bosbouwers, zowel amateurs als professionals, en zal bijdragen tot een beter begrip van de Waalse bosecosystemen. |
|||
|
|
Een wetenschapper van Plantentuin Meise, Steven Janssens, is in samenwerking met andere partners op internationale expeditie naar Australië geweest, op zoek naar de genetische voorouder van de eetbare banaan en andere wilde bananenvariëteiten. Het doel van dit initiatief is alternatieven te vinden voor eetbare bananen, die momenteel worden bedreigd door opkomende ziekten zoals de Fusarium-schimmel en het Banana Bunchy Top Virus (BBTV). Het belangrijkste doel van de expeditie was het verzamelen van bladstalen van de banksiibanaan (Musa acuminata ssp. banksii), die beschouwd wordt als een van de belangrijkste voorouders van eetbare bananen. Deze stalen zullen gebruikt worden om de genetische diversiteit in kaart te brengen. Daarnaast verzamelden de onderzoekerszaadmonsters voor langetermijnopslag in de zadenbank van Plantentuin Meise. De wetenschappers zijn ook van plan om deze zaden te laten ontkiemen en op te kweken voor verder onderzoek. Het gebruik van moderne DNA-analysetechnieken zal het mogelijk maken om gedetailleerde genetische gegevens te verkrijgen over de verschillende soorten en populaties wilde bananen, in de hoop exemplaren te ontdekken die bestand zijn tegen droogte en ziekten. Deze aanpak maakt deel uit van de strijd tegen de verstoring van het klimaat en de toenemende bedreiging van de voedselzekerheid door plantenziekten en plagen.
|
|||
|
|
Plantentuin Meise is sinds 2023 een van de bijdragers van de Biodiversity Heritage Library (BHL), een onschatbare bron voor de wetenschappelijke gemeenschap. BHL vormt een wereldwijd consortium van vooraanstaande onderzoeksbibliotheken op het gebied van natuurwetenschappen en plantkunde. De missie van BHL is om een digitale bibliotheek voor biodiversiteitsliteratuur en -archieven te creëren, door het digitaliseren van archieven en literatuur vanuit de hele wereld, en deze vrij beschikbaar te stellen voor het publiek. Plantentuin Meise zal de BHL zeldzaam en uniek materiaal uit de rijke bibliotheek collectie aanleveren. De bibliotheek herbergt ongeveer 250.000 boeken en 10.000 tijdschriften over verschillende onderwerpen, gaande van plantkunde tot tuinbouw. Bovendien bezit het bijzondere en zeldzame collecties zoals archieven, manuscripten, fotoarchieven en originele natuurhistorische illustraties. Samenwerking tussen bibliotheken zal bijdragen aan het vormgeven van gezamenlijke strategieën voor de ontwikkeling van de digitale collecties en diensten van BHL, en bij het bevorderen van partnerschappen met Europese instellingen. |
|||
|
|
Het FOURCAST-project (FOrest cold and URban heat island effects on climate adaptation of biodiversity) werd eerder dit jaar gelanceerd onder de auspiciën van Belspo. Het doel is om de impact van de klimaatverandering op de biodiversiteit in België te bestuderen. Het project, gecoördineerd door Plantentuin Meise in samenwerking met verschillende partners, focust op stedelijke en bosomgevingen. De Plantentuin analyseert de veranderingen die zich de voorbije eeuw in planten hebben voorgedaan door recente waarnemingen te vergelijken met gedroogde exemplaren (herbariumspecimens) van meer dan 150 jaar oud. Het doel is om op die manier soorten te identificeren die bedreigd worden door klimaatverandering en om preventieve maatregelen te nemen. Het IRM vergelijkt historische klimaatgegevens met actuele gegevens voor specifieke locaties en perioden, terwijl het INBO recente veranderingen in het microklimaat van bossen analyseert om de invloed ervan op flora en fauna te beoordelen. Het IRSNB onderzoekt de effecten van klimaatverandering en bosevolutie op de bodemfauna in 56 bossen. De UGent voert experimenten uit in gecontroleerde buitensystemen om natuurlijke omstandigheden te simuleren en Natuurpunt Studie werkt samen via het online platform waarnemingen.be en verzamelt elk jaar ongeveer 4 miljoen waarnemingen, waaronder bloeidata van planten. Samen genereren deze studies een aanzienlijke hoeveelheid gegevens die zullen worden vergeleken en geanalyseerd om toekomstige gevolgen te voorspellen. De resultaten zullen helpen om beleidsvoorstellen te formuleren op regionaal, nationaal en Europees niveau. |
|||
|
|
Een nieuw rapport over de status van de planten en schimmels in de wereld (State of the World's Plants and Fungi 2023), waaraan Plantentuin Meise heeft bijgedragen, is op 9 oktober gepubliceerd door de Royal Botanic Gardens, Kew (VK). Het rapport onthult dat er momenteel 350.000 plantensoorten bekend zijn, maar dat er naar schatting nog minstens 100.000 meer moeten worden ontdekt en beschreven. Dit is een race tegen de klok, want van deze "onbeschreven" plantensoorten wordt 77% al met uitsterven bedreigd en zelfs van de bekende bloeiende planten is 45% "bedreigd". Er is ook een enorme kloof in kennis. Slecht 155.000 soorten schimmels kregen een officiële naam, maar wetenschappers schatten dat er wereldwijd ongeveer 2,5 miljoen soorten zijn. Het rapport onthult ook "blinde vlekken in de biodiversiteit", d.w.z. regio's of landen waar de kennis over planten- en schimmelsoorten onvoldoende is. Tot slot roepen de wetenschappers ook op tot een grotere verspreiding van open-access wetenschappelijke kennis en vragen ze tijdschriften om auteurs uit lage- en middeninkomenslanden vrij te stellen van publicatiekosten. Dit vijfde RBG Kew rapport is een wake-up call over de toestand van de biodiversiteit van planten in de wereld en roept op tot dringende actie om onze kostbare flora te beschermen. |
|||
 |
||||
|
|
|
|||
 |
||||
|
|
Papyrus (Cyperus papyrus) uit de cypergrassenfamilie is een Afrikaanse moerasplant. De kruidachtige plant vermeerdert zich met een worstelstok, waaruit driekantige tot 5 meter hoge stengels groeien. Om te overleven in de zuurstofarme modderige bodem is er veel ruimte tussen de plantencellen en zo komt er lucht tot bij de wortels. Aan de top zit een helgroene waaier van dunne lange hangende bladeren en een schermvormige bloeiwijze met 100 of meer bloemen. De zaden verspreiden zich via het water. De plant heeft zijn naam gegeven aan papier. Ongeveer 5000 jaar geleden, aan de met papyrus begroeide oevers van de Nijl, begonnen de Egyptenaren de stengels van de plant als schriftdrager te gebruiken. De stengels werden over de lengte in repen gesneden, in stroken verticaal en horizontaal over elkaar gelegd en aangedrukt met plantensap als bindmiddel. De bladnerven dienden als schrijflijnen. Het fragiele materiaal werd opgerold voor transport of bewaring, enkel de binnenzijde werd beschreven. Door meerdere vellen aan elkaar te kleven verkreeg men een papyrusrol (een boekrol). De rollen waren licht en flexibel maar zeer fragiel. In een droog (woestijn)klimaat bleven ze goed bewaard door hun rotbestendig cellulosemateriaal. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in Antwerpen bezit als topwerk een prachtige Egyptische dodenpapyrus. Door droogte, overbevolking en vervuiling is papyrus grotendeels verdwenen uit de Nijldelta. In tropische Afrikaanse moerasgebieden, in onder andere Soedan, Botswana en Oeganda, palmt de plant grote oppervlakten in, in Florida gedraagt papyrus zich als een invasieve exoot. In het Oude Egypte betekende de plant een “gift van de Nijl” en alle delen van de plant werden gebruikt: de zetmeel bevattende wortelstokken werden gegeten, de bast gebruikt voor het vervaardigen van touwen, matten, manden en sandalen. Door de lucht in de stengels heeft de plant een groot drijfvermogen en tot op vandaag worden er boten gemaakt van samengebonden bundels papyrus. Deze imposante plant met zijn lange geschiedenis is terug te vinden in het hart van het Plantenpaleis, de Tropische draslanden. Hij reikt naar de nok van de plantenserre, omringd door Indische lotus (Nelumbo nucifera) en een ander cypergras, parapluutjesplant (Cyperus alternifolius). |
|||
|
De Tuinwinkel aan Ingang Keizerin Charlotte is de ideale plek om toffe geschenken te kopen voor jezelf of om weg te geven: boeken of speelgoed voor kinderen, zaden en tuingereedschap, planten voor binnen of buiten, mooie decoratieve of gebruiksvoorwerpen voor in huis... |
||||
|
|
Stéphane Marie, de bekende presentator van het tuinprogramma "Silence, ça pousse!", is ook botanisch illustrator. Hij ontwierp een gelimiteerde editie van Felco snoeischaren, een Zwitsers merk van professionele kwaliteit. De prachtige kadodoos en snoeischaar zijn versierd met plantenmotieven, door hem getekend, en bevat naast de hoogwaardige snoeischaar, 6 botanische tekeningen, een kortingsbon voor een toekomstige aankoop, een certificaat en een sleutel om de schroeven van de snoeischaar los of vast te draaien of onderdelen te vervangen. Er zijn drie modellen verkrijgbaar (S/M/L). Hét exclusieve cadeau voor tuinliefhebbers dat een leven lang meegaat! Prijs : 127 € Te koop in de Tuinwinkel |
|||
|
|
Anita Walsmit Sachs is een bekende botanische tekenaar, en een graag geziene gast in Plantentuin Meise, waar ze workshops botanisch tekenen organiseert. Haar prachtige kalender voor 2024 laat haar passie voor exotische flora zien. Elke maand van deze kalender is een echt kunstwerk, dat de schoonheid van planten vastlegt door middel van gedetailleerde en prachtige illustraties. Een perfect cadeau voor alle plantenliefhebbers! Prijs : 15 € Te koop in de Tuinwinkel |
|||
|
|
Nog op zoek naar cadeautjes voor onder de kerstboom? Haal de mooiste geschenkjes voor tuin- en natuurliefhebbers in de Tuinwinkel. Je vindt er een uitgebreid aanbod aan planten, vogelvoederhuisjes, wijnen gemaakt van planten uit de Plantentuin, cider, jam, kleur- en tuinboeken voor alle leeftijden, kerstkaarten, natuurlijke verzorgingsproducten van Weleda en leuke hebbedingetjes. Momenteel loopt er een promotie op enkele publicaties van de Plantentuin. De laatste exemplaren zijn te koop aan 5 € per boek. Bij aankoop van 6 boeken krijg je bovendien een prachtige box met orchideeënposters twv 30 € cadeau. Te koop in de Tuinwinkel |
|||
 |
||||
|
Uitgever Musa komt tot stand binnen de Afdeling Museologie en Educatie: Voor dit nummer werden teksten aangeleverd door Ann Bogaerts, Koen Es, Franck Hidvégi, Min Pauwels, Barbara Puttemans, Manon van Hoye. Eindredacteur Foto's Plantentuin Meise. Wil je ook graag Musa ontvangen, klik hier. |
||||
|
|
|
|||
SJ_APM_expeditie_Australi%C3%AB_6.jpg)
