[Science News] - De herbariumcollectie C. Smith: met dank aan de muiters van de Bounty

Het herbarium Henri Van Heurck (AWH), dat in Plantentuin Meise bewaard wordt, bevat hoofdzakelijk planten verzameld in de 19de eeuw. Onder het weinige materiaal uit de 18de eeuw bevindt zich een kleine maar waardevolle collectie verzameld door Christopher Smith (? - 1806?).

Over de Ierse botanicus Smith is zeer weinig geweten. Zijn geboorteplaats en -datum zijn niet gekend. Hij genoot een opleiding in Kew Gardens. Smith heeft zijn carrière in grote mate te danken aan de muiterij op de Bounty (1789), een gebeurtenis die later wereldberoemd werd door de Hollywood-klassieker ‘Mutiny on the Bounty’ uit 1962 met Marlon Brando in de hoofdrol.

Kapitein Bligh werd met het schip HMS Bounty uitgestuurd om op Tahiti jonge planten van de broodboom (Artocarpus altilis) op te kweken en deze naar Brits-West-Indië (Antillen) te brengen. De broodvruchten moesten daar dienen als goedkoop voedsel voor de slaven op de plantages. Tijdens de reis naar de Antillen brak muiterij uit en een deel van de bemanning gaf de voorkeur aan het liederlijke leven op Tahiti. Kapitein Bligh werd in een sloep gezet samen met zijn trouwe officieren. De Bounty werd gekaapt en later verbrand. De expeditie was mislukt. Van 1791 tot 1793 ondernam Bligh een tweede poging (met het schip HMS Providence), ditmaal met succes. Een van de twee tuiniers, door de beroemde botanicus Joseph Banks (1743 - 1820) geselecteerd en verantwoordelijk voor de opkweek en verzorging van de jonge planten, was Christopher Smith.

Door zijn verdiensten tijdens de expeditie van Kapitein Bligh kon Smith vanaf 1794 aan de slag bij de Britse Oost-Indische Compagnie in Calcutta (nu Kolkata). Hij werd van 1796 tot 1802 naar de Molukken gestuurd om specerijplanten te verzamelen. Behalve plantgoed van kruidnagel en nootmuskaat verzamelde Smith ook wilde planten, zoals de wilde vorm van blimbing (Averrhoa bilimbi). Blimbing is verwant aan sterfruit (Averrhoa carambola) en wordt in tropisch Azië en Latijns-Amerika gekweekt.

Tot zijn overlijden verbleef Smith te Penang (Maleisië) waar hij toezicht hield op de plantages van de door hem meegebrachte struiken.

De planten in de Van Heurck-collectie, waaronder een mooi type-exemplaar van Davallia trapeziformis Roxb., komen van Saparua (Honimoa op de labels), Ambon (Amboyna), Nusa Laut (Nussalaut), Banda en Malacca.

“Transplanting of the Bread-Fruit-Trees from Otaheite (Tahiti)” (1796) door Thomas Gosse (1765 - 1844). Bron: Mitchell Library, State Library of New South Wales.De staande man in uniform is Kapitein Bligh, een van beide mannen met gestreepte hemd is Christopher Smith.

Type-exemplaar van Davallia trapeziformis Roxb.	Label van het type-exemplaar van Davallia trapeziformis Roxb. met zeer beperkte informatie: Ambo[yna], 96, C. Smith

Herbariumexemplaar van de wilde vorm van blimbing (Averrhoa bilimbi L.).	“Wilde Averrhoa bilimbi”, Amboyna, augustus 1797. C. Smith.