[Science News] - Zes jaar durend experiment onthult de kiemgeheimen van kruipend moerasscherm
Heliosciadium repens of kruipende moerasscherm groeit in vochtige graslanden en vereist een zeer specifiek beheer, zoals begrazing door paarden. In Vlaanderen zijn er nog maar enkele populaties over, waarvan de grootste voorkomt in het Vrijbroekpark in Mechelen. Het is een zeldzame plant die op de nationale Rode Lijsten staat van de landen waar hij voorkomt. Daarnaast staat de soort ook in de Habitatrichtlijn van de Europese Unie. Kruipend moerasscherm heeft een bijzondere levenscyclus, waarbij hij zich zowel ongslachtelijk als geslachtelijkvoortplant, met zaden die een blijvende zaadbank in de bodem kunnen vormen. Om de instandhoudingsmaatregelen voor het behoud van de weinige levensvatbare populaties te verbeteren, bestudeerden onderzoekers van Plantentuin Meise de kiembehoefte van deze soort en het gedrag van de zaden in de bodemzadendbank, waarover weinig bekend was.
Om te detecteren welke omgevingssignalen de kiemingveroorzaken, hebben we een reeks laboratoriumexperimenten uitgevoerd waarin we de omstandigheden nabootsten die zaden in een natuurlijke omgeving ervaren. Uit de experimenten bleek dat zaden die door de moederplant worden verspreid, in kiemrust (= dormant) zijn en een periode van narijping nodig hebben om te ontkiemen. Zodra de kiemrust was verbroken, konden zaden ontkiemen bij een breed temperatuurbereik zolang er licht aanwezig was. Het feit dat licht als signaal dient voor het ontkiemen van de zaden, speelt bij deze soort een cruciale rol bij de vorming van een bodemzadenbank. Er werd een aanvullend experiment uitgevoerd waarbij zadenin kleine nylon zakjes in de Plantentuin begraven werden en ze gedurende meer dan zes jaar elke twee maanden opgehaald werden. De resultaten toonden aan dat zelfs na meer dan zes jaar de zaden nog steeds niet ontkiemd waren in de bodembank, maar wel nog levensvatbaar. Zodra deze zaden in het laboratorium aan licht werden blootgesteld, ontkiemden ze. Licht is een belangrijk signaal dat zaden informatie verschaft over hoe diep ze begraven liggen en hoeveel concurrerende vegetatie er aanwezig is.
Gezien de zeldzaamheid en achteruitgang van de populaties van kruipend moerasscherm is kennis over hoe zaden zich gedragen in de bodemzadenbank van cruciaal belang bij het uitwerken van habitatbeheer en ook voor mogelijke herintroducties in de toekomst.
Bron :
Ronse A, Van de Vyver A, Vandelook F. Seed germination requirements of the rare Helosciadium repens (aka Apium repens) determine persistence of seeds in the soil seed bank. Plant Biol (Stuttg). 2024 Jul 9. https://doi.org/10.1111/plb.13681