[Science news] - Lancering van de Vlaamse implementatie van Distributed System of Scientific Collections

Natuurwetenschappelijke collecties, zoals de gedroogde planten in ons herbarium, zijn een archief van eeuwen van wereldwijd veldonderzoek. Ze stellen onderzoekers in staat om geografische en temporele veranderingen in soorten en gemeenschappen te volgen, en om die patronen te correleren met milieuveranderingen. Collecties ondersteunen ook andere onderzoeksgebieden, onder meer op het gebied van voedselzekerheid, gezondheid en de bio-economie.

Collecties hebben belangrijke bijdragen geleverd aan biologische en aardwetenschappen, maar collecties worden nog steeds te weinig gebruikt. Miljoenen specimens, in honderden instellingen wereldwijd, zijn ontoegankelijk omdat ze niet zijn geïnventariseerd, of omdat de gegevens zijn opgeslagen in vele afzonderlijke databanken. 

De Europese onderzoeksinfrastructuur DiSSCo (Distributed System of Scientific Collections) heeft tot doel alle Europese natuurhistorische collecties digitaal te verenigen zodat collectiegegevens gemakkelijk vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar (FAIR) zijn. Dit zal een gefragmenteerd landschap van collecties omvormen tot een geïntegreerde kennisbank, waardoor onderzoekers verschillende collecties kunnen gebruiken en met elkaar verbinden.

DiSSCo-Flanders is het Vlaamse consortium van het initiatief. Dit vierjarig project, gefinancierd door het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen (FWO), startte in januari 2021. Plantentuin Meise zal de tien Vlaamse instellingen, plus niet-gefinancierde Belgische partners, coördineren om de internationale zichtbaarheid van Vlaamse collecties te verbeteren. We zullen een gestandaardiseerde infrastructuur voor het beheer van wetenschappelijke collecties ontwikkelen, om zo een degelijke langetermijnbewaring en toekomstig gebruik van de collecties te waarborgen. Vlaanderen wil een excellentiecentrum worden voor collectiegebaseerde datawetenschap.

Legend : Partners en geassocieerde partners van het DiSSCo Vlaanderen project

Legend: Enkele blikvangers in het Zoölogisch Museum van KU Leuven. Natuurwetenschappelijke collecties zijn waardevol omwille van de voorwerpen zelf, de bijbehorende informatie (bv. een etiket met datum en locatie), en zelfs integrale informatie, zoals hun chemische bestanddelen. Om de bruikbaarheid te optimaliseren, moeten collectiegegevens toegankelijk zijn voor alle wetenschappers. Credit: Luc Brendonck

Legend: Het is onmogelijk om de toekomstige waarde van biologische collecties te kennen. Toen Jean Louis dit specimen van Anthonotha macrophylla inzamelde in 1936 had hij geen idee dat jaren later onderzoekers in staat zouden zijn om de chemische samenstelling te analyseren om zo te achterhalen hoe bosecosystemen zich aanpassen aan de klimaatverandering (Bauters et al. 2020, https://doi.org/10.1111/gcb.15145). Het optimaal bewaren van collecties en het delen van gegevens betekent dat onderzoekers nu en in de toekomst de collecties kunnen gebruiken om meer te leren over onze wereld. Credit: http://www.botanicalcollections.be/specimen/BR0000008972118 CC-BY-SA

Legend: De Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Antwerpen (KMDA), één van de partners van DiSSCo Vlaanderen, coördineert de ontwikkeling van een gecentraliseerde Biobank van Europese dierentuinen onder de vlag van de European Association of Zoos and Aquaria (EAZA). Deze verzameling van biologische stalen die worden opgeslagen in speciale supervriezers maken wetenschappelijk onderzoek mogelijk, zoals genetisch onderzoek dat bijdraagt tot het behoud van de biodiversiteit van dieren. Credit: Royal Zoological Society of Antwerp (www.zooscience.be).