Plantentuin Meise

*|MC_PREVIEW_TEXT|*

Persbericht

Eén op de drie boomsoorten met uitsterven bedreigd!

Meise, Londen, 1 september 2021

Allereerste wereldwijde rapport verschenen over de toestand van de bijna 60.000 gekende boomsoorten
Een derde (30%) van alle boomsoorten wordt met uitsterven bedreigd
Magnolia- en merantisoorten worden het meest bedreigd, alsook eiken, esdoorns en ebbenhout
Eilanden zoals St-Helena (69%), Madagaskar (59%) en Mauritius (57%) hebben het hoogste percentage bedreigde bomen
In Centraal-Afrika is 65% van de boomsoorten bedreigd (dit leert onderzoek van Plantentuin Meise)
Landbouw, houtkap en veeteelt vormen de grootste bedreigingen, maar klimaatverandering en extreme weersomstandigheden zijn opkomende gevaren
Het rapport bevat vijf aanbevelingen met het oog op het behoud en herstel van bedreigde soorten

Maar liefst 58 procent van de wilde boomsoorten in Europa is met uitsterven bedreigd - vergeleken met dertig procent wereldwijd - volgens het pas gepubliceerde rapport over de toestand van de bomen in de wereld, vandaag vrijgegeven door Botanic Gardens Conservation International (BGCI). Uit het rapport blijkt ook dat het aantal bedreigde boomsoorten twee keer zo groot is als het aantal bedreigde zoogdieren, vogels, amfibieën en reptielen samen. Het rapport, waarin de werkzaamheden van de Global Tree Assessment (GTA) zijn gebundeld, is de bekroning van vijf jaar onderzoek om de belangrijkste lacunes in de inspanningen voor het behoud van de bomen in kaart te brengen. Het is één van de eerste evaluaties van 's werelds bedreigde bomen, waaraan ook Plantentuin Meise een aanzienlijke bijdrage leverde.

Uit een onderzoek van de 60.000 boomsoorten in de wereld blijkt dat 30% (17.500 soorten) momenteel met uitsterven wordt bedreigd. Dat betekent dat er wereldwijd twee keer zoveel bedreigde boomsoorten zijn dan bedreigde zoogdieren, vogels, amfibieën en reptielen samen.

Meer dan 440 boomsoorten staan op de rand van uitsterven, zo blijkt uit het rapport, wat betekent dat er minder dan 50 exemplaren in het wild overblijven. Deze soorten worden over de hele wereld aangetroffen, van de Mulanjeceder in Malawi, waarvan nog slechts enkele exemplaren over zijn op de Mount Mulanje, tot de alani (Melicope balloui) die alleen op Hawaii voorkomt en recent niet meer in het wild werd waargenomen.

Het rapport geeft echter hoop voor de toekomst, aangezien de instandhoudingsinspanningen onder leiding van de botanische gemeenschap wereldwijd toenemen. Identificeren welke bomen gevaar lopen en ervoor zorgen dat deze worden beschermd, is de meest doeltreffende manier om uitsterven te voorkomen en bedreigde soorten te herstellen. Uit het rapport blijkt dat ten minste 64% van alle boomsoorten in ten minste één beschermd natuurgebied te vinden is, en ongeveer 30% in botanische tuinen, zadenbanken of andere ex situ collecties, maar dat verdere maatregelen nodig zijn.

Lees het volledige rapport: https://www.bgci.org/our-work/projects-and-case-studies/global-tree-assessment/

Het rapport "State of the World's Trees" brengt onderzoek samen van meer dan 60 institutionele partners, waaronder botanische tuinen zoals Plantentuin Meise, bosbouwinstellingen en universiteiten over de hele wereld, en van meer dan 500 deskundigen die de voorbije vijf jaar hebben bijgedragen tot de evaluatie van bomen.

Onderzoekers van Plantentuin Meise onderzochten, samen met een groep van circa 20 internationale onderzoekers, de toestand van de boomsoorten die in hun verspreiding beperkt zijn tot Centraal-Afrika (Democratische Republiek Congo, Rwanda en Burundi). Van de bijna 347 boomsoorten bleken er 226 (65%) met uitsterven bedreigd. Hiervan waren er 42 (12%) ernstig bedreigd, waarvan er 24 waarschijnlijk al zijn uitgestorven.

Oorzaak van uitsterven - klimaatverandering is een groeiende bedreiging

Het rapport van BGCI biedt één van de meest uitgebreide analyses van het gebruik en de bedreigingen waarmee verschillende boomsoorten worden geconfronteerd. Uit het rapport blijkt dat 1 op de 5 boomsoorten rechtstreeks door de mens wordt gebruikt voor voedsel, brandstof, hout, geneesmiddelen, tuinbouw, enzovoort. Ondanks de waarde van bomen worden veel soorten met uitsterven bedreigd als gevolg van overexploitatie en ontoereikend beheer van beschermde gebieden.

De grootste bedreigingen voor bomen zijn habitatverlies door landbouw en begrazing, veelal gerelateerd aan een groeiende bevolking, gevolgd door overexploitatie door houtkap en oogsten. Uit het rapport blijkt dat 1 op de 3 bomen die momenteel voor de houtkap worden gebruikt, met uitsterven wordt bedreigd.

Klimaatverandering en extreme weersomstandigheden zijn opkomende bedreigingen voor boomsoorten wereldwijd. Naarmate de temperatuur en het weer in de wereld veranderen, lopen veel bomen het risico gebieden met geschikte habitats te verliezen. Dit treft soorten in zowel gematigde als tropische habitats, waarbij vooral boomsoorten uit het nevelwoud in Centraal-Amerika gevaar lopen.

Ten minste 180 boomsoorten worden rechtstreeks bedreigd door de stijging van de zeespiegel en hevige weersomstandigheden. Deze bedreiging is het grootst voor soorten die op eilanden voorkomen, waaronder magnolia's in het Caribisch gebied. Een toename van het aantal branden vormt een belangrijke bedreiging voor bomen in Madagaskar en is ook een risico gebleken voor Amerikaanse eikensoorten en de zuidelijke beuken (Nothofagus) in Australië en Zuid-Amerika. Wereldwijd wordt het risico op bosbranden nog vergroot door veranderingen in het landgebruik ten gunste van de landbouw in combinatie met stijgende temperaturen.

Ranking	Type bedreiging	Percentage boomsoorten dat door bedreiging wordt getroffen
1	Landbouw (bomen gekapt voor landbouwoppervlakte)	29%
2	Houtkap voor hout	27%
3	Veeteelt (bomen gekapt voor landbouw/begrazing)	14%
4	Urbanisatie (bomen gekapt voor bewoning en industrie)	13%
5	Bosbranden	13%

Landen waar actie het meest nodig is

Het verslag over de toestand van de bomen in de wereld bevat een grondige analyse van de landen waar verdere actie nodig is om bedreigde bomen te beschermen.

In Europa wordt 58% van de inheemse Europese bomen in het wild met uitsterven bedreigd. De lijsterbes en verwanten (geslacht Sorbus) zijn de meest bedreigde boomsoorten in Europa. Brazilië, dat enkele van de meest biodiverse bossen ter wereld heeft, heeft het grootste aantal boomsoorten (8847) maar ook het hoogste aantal bedreigde boomsoorten (1788).

Uit het rapport blijkt echter dat het de boomsoorten van eilanden zijn die verhoudingsgewijs meer gevaar lopen. Dit is bijzonder zorgwekkend, omdat dit veelal boomsoorten betreft die nergens anders te vinden zijn.

Top zes van de meest biodiverse landen
Land	Aantal inheemse boomsoorten	Aantal bedreigde boomsoorten	Percentage bedreigde boomsoorten	Voorbeelden van bedreigde soorten of geslachten
Brazilië	8847	1788	20%	grootbladige mahonie, rosewood, Eugenia
Colombia	5868	834	14%	Magnolia, Cedrela
Indonesië	5716	1306	23%	meranti, kaneel, agarhout, ramin
Maleisië	5422	1295	24%	meranti, kaneel, ramin, eik
Venezuela	4812	614	13%	hulst
China	4608	890	19%	magnolia, camelia, esdoorn

Voorbeelden van soorten die de gevolgen ondervinden van bedreigingen en menselijke activiteiten

Voor het eerst identificeert het rapport welke bedreigingen de grootste impact hebben op specifieke boomsoorten. De belangrijkste bedreiging voor boomsoorten over de hele wereld is ontbossing voor de landbouw. Ook bij de door Plantentuin Meise onderzochte bomen van Centraal-Afrika is dat het geval.

Op Borneo vormt de uitbreiding van palmolieplantages een grote bedreiging voor de meranti-soorten, één van de meest bedreigde boomgroepen op de planeet. Deze grote tropische bomen vormen het grootste deel van de laagland-bosvegetatie op het eiland, en hun achteruitgang heeft ertoe geleid dat soorten als de Borneose orang-oetan ernstig bedreigd zijn geworden.

Eiken en zuidelijke beuken worden ook bedreigd door habitatverlies als gevolg van ontbossing, met name in Centraal- (Mexico) en Zuid-Amerika (Chili en Argentinië). De landen met het grootste aantal bedreigde eikensoorten zijn Mexico (32 soorten), China (36), Vietnam (20) en de Verenigde Staten (16).

De houtkap, en met name de illegale houtkap, draagt bij tot de aanzienlijke achteruitgang van waardevolle houtsoorten.

In Madagaskar veroorzaakt de houtwinning van ebben- en palissanderhout een wijdverbreid verlies van habitats op het hele eiland. Hetzelfde kan worden gezegd van mahonie- en palissanderbomen in het Caribisch gebied en in Brazilië.

Andere belangrijke bedreigde groepen bomen zijn onder meer de bekende magnolia- en camelia-soorten, die momenteel worden bedreigd door het niet-duurzaam verzamelen van planten uit het wild voor commercieel gebruik, terwijl plagen en ziekten een ernstige achteruitgang van de essenpopulaties in het VK en Noord-Amerika veroorzaken.

Waarom de instandhouding van bomen belangrijk is

Boomsoorten vormen de ruggengraat van het natuurlijke ecosysteem. Ze slaan 50% van de koolstof op aarde op en vormen een buffer tegen extreme weersomstandigheden, zoals orkanen en tsunami's.

Veel bedreigde boomsoorten bieden een habitat en voedsel aan miljoenen andere vogelsoorten, zoogdieren, amfibieën, reptielen, insecten en micro-organismen. Het uitsterven van één enkele boomsoort kan een domino-effect veroorzaken en het verlies van vele andere soorten katalyseren.

Desondanks zijn het vaak de dieren geweest die de meeste aandacht hebben gekregen omdat zij dringend bescherming behoefden. Nu een derde van de boomsoorten met uitsterven wordt bedreigd, hoopt het State of the World's Trees Report de aandacht te vestigen op de bomen die evenzeer gevaar lopen en die actie vereisen om uitsterven te voorkomen.

Een stappenplan voor de toekomst - er blijft hoop voor bomen

Hoewel bijna een derde van de boomsoorten met uitsterven wordt bedreigd, geeft het rapport hoop voor de toekomst als de beschermingsinspanningen worden voortgezet en verdere actie wordt ondernomen. Met de publicatie van het 'State of World's Trees Report' hoopt BGCI beleidsmakers en natuurbeschermingsdeskundigen over de hele wereld tot actie aan te zetten.

Om daarbij te helpen lanceert BGCI vandaag een nieuw Global Tree Portal, een online database die de inspanningen voor het behoud van bomen bijhoudt op soort-, land- en wereldniveau.

Zowel het rapport als het portaal laten voor het eerst zien welke bomen de meeste bescherming nodig hebben, waar dringend actie moet worden ondernomen, en vooral, waar de hiaten in de beschermingsinspanningen zitten, zodat middelen en expertise het meest effectief kunnen worden ingezet. Samen bieden het rapport en de portaalsite landen, beleidsmakers en deskundigen de instrumenten en de informatie om soorten terug te brengen van de rand van de afgrond.

BGCI beveelt vijf belangrijke acties aan voor beleidsmakers en deskundigen om bedreigde soorten te beschermen en terug te brengen:

Breid het aantal beschermde gebieden uit voor bedreigde boomsoorten die momenteel niet goed vertegenwoordigd zijn in beschermde gebieden
Zorg ervoor dat bedreigde boomsoorten, waar mogelijk, bewaard worden in botanische tuinen en zadenbanken
Vergroot de beschikbaarheid van overheids- en bedrijfsfinanciering voor bedreigde boomsoorten
Breid boomplantprogramma's uit en zorg voor gerichte aanplant van bedreigde en inheemse soorten
Verhoog de wereldwijde samenwerking om het uitsterven van bomen aan te pakken, door deel te nemen aan internationale inspanningen zoals de Global Conservation Consortia

Botanic Gardens Conservation International (BGCI) en de Global Trees Campaign hebben in de afgelopen 15 jaar geholpen om meer dan 400 bedreigde boomsoorten te herstellen.

Hoe organisaties en individuen kunnen helpen

Individuen en organisaties kunnen diverse boomplantprogramma's steunen, die de aanplant van inheemse en bedreigde boomsoorten promoten. Voorbeelden van boomsoorten die dringend hulp nodig hebben, zijn te vinden op de website van BGCI's Tree Conservation Fund - een platform dat natuurbeschermers in staat stelt de benarde situatie van hun lokale boomsoorten onder de aandacht te brengen, en steun te vragen voor hun behoud.

Citaten

Paul Smith, secretaris-generaal, BGCI: "Dit rapport is een wake up call voor iedereen over de hele wereld dat bomen hulp nodig hebben. Elke boomsoort is belangrijk - voor de miljoenen andere soorten die van bomen afhankelijk zijn, en voor mensen over de hele wereld. Dankzij de informatie uit het State of the World's Tree Report kunnen we voor het eerst precies aangeven welke boomsoorten onze hulp nodig hebben, zodat beleidsmakers en natuurbeschermingsdeskundigen de middelen en expertise kunnen inzetten die nodig zijn om toekomstig uitsterven te voorkomen."

Sara Oldfield, medevoorzitter van de Global Tree Specialist Group, die in 2013 een eredoctoraat kreeg van de UGent voor haar inzet: "Bomen zijn van vitaal belang voor onze toekomst en voor een gezonde wereld hebben we diversiteit aan boomsoorten nodig. Elke boomsoort heeft een unieke ecologische rol te spelen. Met 30 procent van de boomsoorten in de wereld die met uitsterven worden bedreigd, moeten we dringend meer actie ondernemen voor het behoud van deze soorten.

Jean-Christophe Vie, directeur-generaal, Franklinia Foundation: "Bomen zijn een van de meest vertrouwde vormen van leven voor alle mensen. Er is veel aandacht voor bomen, vooral vanwege hun vermogen om koolstof op te slaan. Het is dan ook zeer verrassend te vernemen dat zo weinig bekend is over hun staat van instandhouding en schokkend te weten dat het ontbossingstempo zo hoog blijft, waardoor veel bomen op de rand van uitsterven staan. Herbebossing biedt een enorme kans om dit trieste beeld te veranderen, maar de praktijken voor het planten van bomen moeten veranderen om specifiek de bedreigde soorten aan te pakken.

Marc Sosef, coordinator project bomen Centraal-Afrika, Plantentuin Meise: “Het is erg stimulerend te zien hoe onze unieke kennis over Centraal-Afrikaanse planten nu voor dit doel kon worden ingezet. Het toekennen van een Rode Lijst status is de eerste stap naar bescherming van individuele soorten; dat kan nu meer specifiek ter hand worden genomen. We publiceren op korte termijn ook een boek over alle tot Centraal- Afrika beperkte boomsoorten, dat lokale natuurbeschermers kunnen gebruiken. Tijdens onze activiteiten leidden wij ook acht botanici uit de regio op voor het uitvoeren van Rode Lijst toekenningen.”

Info pers

Contact Plantentuin Meise: Marc Sosef, marc.sosef@plantentuinmeise.be;
Wesley Tack, wesley.tack@plantentuinmeise.be
fotolink: https://drive.google.com/drive/folders/18JbxrACsgou15liEsN16M5XZtLMSimlA?usp=sharing

Plantentuin Meise
Nieuwelaan 38
1860 Meise – België

T +32 2 260 09 20
info@plantentuinmeise.be
www.plantentuinmeise.be

You can update your preferences or unsubscribe from this list