1 oktober: Wereldkoffiedag

Plantentuin Meise pleit voor het bewaren van de koffiediversiteit voor de toekomst

Klimaatverandering treft ook de koffieteelt. Vooral arabicakoffie is het slachtoffer, want deze groeit in berggebieden waar de impact van klimaatverandering groter is dan in het laagland. Bovendien neemt de druk door ziektes toe. Daarom moeten de geteelde koffievariëteiten en de teeltwijze meer klimaatveerkrachtig en ziekteresistent worden.

De genetische basis van geteelde koffie is echter beperkt waardoor die minder veerkrachtig en kwetsbaarder voor ziektes is. Om de genetische basis te verbreden moet men naar het woud in het oorsprongsgebied van koffie: Zuid-Ethiopië (arabicakoffie, Coffea arabica), West- en Centraal-Afrika (robustakoffie, Coffea canephora) en tropisch Afrika (nauwe verwanten van beide soorten). Helaas bedreigen bosexploitatie, landbouw en klimaatverandering deze bossen.
Onderzoekers voorspellen dat daardoor tegen 2050 80% van het oorspronkelijk areaal van wilde arabicakoffie zal verdwijnen. Ruim 60% van de andere wilde koffiesoorten zijn met uitsterven bedreigd. Daarom is naast de bescherming van het natuurlijk leefmilieu het bewaren van deze diversiteit in veldcollecties en botanische tuinen belangrijk.

De meer hitte- en ziekteresistente robustakoffie groeit van nature in het warme en vochtige laagland regenwoud in Afrika en heeft hierdoor een voordeel. Mede hierdoor zal er in de toekomst meer robusta- dan arabicakoffie geproduceerd worden.

Hoewel dit nog niet uitgebreid werd bestudeerd, gaat men er van uit dat het Congobekken het oorsprongsgebied is van veel van de geteelde robusta variëteiten en dat Congolese robustakoffie een belangrijke bijdrage heeft geleverd bij de veredeling van robustakoffie.

Onderzoekers van Plantentuin Meise, de Universiteit van Kisangani en het Institut National des Etudes et Recherches Agronomique (INERA) hebben daarom de handen in elkaar geslagen en gingen in het Oostelijk Congobekken op zoek naar robustakoffie om de genetische diversiteit in kaart te brengen en stekken te nemen om deze diversiteit te bewaren in de koffiecollectie in Yangambi.

Het inzamelen van dit materiaal gebeurde bij koffiestruiken uit wilde populaties, uit de oude koffiecollectie van het INERA in Yangambi en in de achtertuintjes van de plaatselijke bevolking in de provincies Tshopo en Ituri. Uit dit onderzoek blijkt dat er, zowel binnen de wilde populaties als binnen de gekweekte variëteiten, nog heel wat genetische variatie te vinden is. Daarnaast stellen ze vast dat er grote verschillen zijn tussen de lokale wilde populaties en de geteelde variëteiten. Daarom bevelen de onderzoekers aan om de koffiecollectie van Yangambi aan te vullen met diversiteit van gekweekte en wilde herkomst afkomstig uit het hele Congo Bekken. Lokale wilde koffieplanten en vergeten variëteiten bevatten immers een grote genetische diversiteit die veredelaars kunnen hel)pen om de gekweekte robustakoffie lekkerder, meer klimaatveerkrachtig en ziekteresistent te maken.

Lees het wetenschappelijk artikel dat hierover verschenen is: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.08.09.455630v1

Perscontact: Piet Stoffelen en Samuel Vanden Abeele

In Plantentuin Meise loopt momenteel de expo ‘Straffe Koffie’

Deze tentoonstelling combineert geschiedenis, plantkunde en wetenschappelijk onderzoek en neemt je mee op een ontdekkingsreis naar de vele aspecten van koffie. Je ontdekt welke sleutelrol Plantentuin Meise al meer dan honderd jaar speelt als expertisecentrum inzake koffiediversiteitsonderzoek. Waarom de Belgische havens zo belangrijk zijn in de koffiehandel en welk effect koffie heeft op de gezondheid, kom je er ook te weten. In de serres van het Plantenpaleis maak je kennis met echte koffiestruiken maar ook met alternatieve dranken. In de koffiebar op het Pachthof kan je ook het verschil proeven tussen een aantal koffievariëteiten.